Arke Bakteriler

Arke Bakteriler, ökaryot bakteriler ve bakteriler, üç saha sisteminin temel grupları olarak nitelendirilir. Arkelerde bakteriler gibi çekirdekleri olmayan, tek hücreli canlılardır, yani prokaryotları oluştururlar. Tarihte bulunan ilk arke bakteriler çok aşırı ortamlarda bulunmuş olsalar da sonradan günümüze kadar hemen her tabiatta arke bakterilere rastlanmıştır. Bu krallığa ait olan tek bir organizmaya ''arkeli'' ismi verilmiştir, bu sözcük bir sıfat olarak da nitelendirilebilir. 

Özellikleri

• Bütün bakteriler gibi arke bakteriler de çekirdeği olmayan tek hücreli canlılardır.
• Bazı arke bakterilerde hücre çeperi bulunmaz. Bulunan arke bakterilerde ise hücre duvarının kimyasal yapısı, diğer hücrelerin hücre duvarından farklıdır.
• Küresel olan, çubuk, spiral ve dikdörtgen gibi birçok şekil ve yapıya sahiptir.
• Çok yüksek, aşırı ve uç noktalarda, koşullarda yaşayabilirler.
• Arke hücrelerin çapları 0.1-15 um üstü arasında değişebilir. Bazı arke bakteriler öbekleşerek 200 um kadar uzunlukta iplikçikler oluşturabilirler. 

Geçmişte yapılan araştırmalarda arke bakterilerin sadece bataklıklar, derin okyanuslar ve gül dipleri, aşırı tuzlu ve sıcak bölgeler gibi aşırı uç çevre koşullarına sahip bölgelerde yaşadıkları düşünülmekteydi. Ancak günümüze kadar yapılan araştırmalara göre, aşırı koşullarda yaşayan arke bakterilerin, tüm arke bakterilerin sadece %20'sini oluşturduğu ve bu canlıların diğer normal koşullara sahip bölgelerde de yaşayabildiği ortaya çıkmıştır. Önceki araştırmalara göre bakteriler içerisine kabul edilen, arke bakteriler, günümüzde hücre duvarındaki yağlar, hücre duvarlarını oluşturan yapı ve ribozomal RNA'larındaki genetik dizilimlerde bulunan farklılıklar gibi nedenlerden dolayı ayrı bir grup olarak nitelendirilir.

 

Günümüzde arke bakterilerle ilgili yapılan çalışmalar bu bakterilerin sistematik özelliklerinden çok ekolojik özelliklerine dayalıdır. Bu canlılar yaşadıkları olağan dışı koşullar nedeniyle ilgi odağı olmuşlardır. Kaynayan jeotermal kaynaklardan yanardağ bacalarına, derin deniz termal çukurlarından tuz göllerine, yüksek asit ve bazik özellikteki sulardan buzullara kadar uzanan çok değişik coğrafyalarda yaşama uyum sağlamış gibi görünüyorlar. Bununla birlikte diğer canlılar gibi normal koşullarda da yaşayabilirler. Temel olarak üç grupta incelenmekte olan arke bakteriler, sıcağı sevenler, tuzu sevenler ve metan üretenler olarak gruplandırılır. 

• Sıcak ortamları seven arke bakteriler için en uygun olan sıcaklık 65-85 C arasıdır. Bazıları 105 C ve daha yüksek derecedeki yanardağ bacası, derin deniz termal çukurları gibi koşullarda bile yaşayabilirler. 
• Metan üreten arke bakteriler, karbondioksiti hidrojen ile birleştirip ortaya metan gazını çıkartıp enerji elde ederler. Bu grupta bulunan arke bakteriler için oksijen zehir etkisi yapar.
• Tuz gölü ve lut gölü gibi aşırı tuzlu ortamlarda yaşayan arke bakterilerde vardır. Hatta bazı arke bakterilerde gelişmek ve üremek için deniz suyundan 10 kat daha tuzlu ortamlara ihtiyaç duyar. 

Bazı atık sularda ve kanalizasyonlarda yaşayan arke bakteriler metabolik ürün olarak metan gazı üretirler. Üretilen bu biyolojik gazın yanıcı bir özelliği vardır. Gelişmekte olan bazı ülkelerde hayvan ve bitki atıkları biyogaz üretici arke baktriler tarafından metabolik faaliyetlerde kullanılmaktadır. Toplanan bu gaz yemek pişirme, aydınlatma ve diğer enerji kaynakları için kullanılmaktadır.