Dilek- İstek Cümleleri -9.Sınıf Dil ve Anlatım

İçinde şart ve koşul anlamı bulunan cümlelere şart cümlesi denir. Şart cümlelerinin yüklemleri şart kipine göre çekimlenmiştir ve yardımcı cümle oluşturmuştur. Yani bir cümleyi şart çekimiyle bir yardımcı cümle yapabiliriz.

Eve geldiyse bizi beklesin.

Ankara'ya gidersen Kızılay'dan bana kaset al.

Beni arayan Dursun ise gelmediğimi söyleyin.

"ise", bazen istek anlamı katar; bu durumda yardımcı cümle ve şart cümlesi olmaz:

Kar yağsa da kartopu oynasak.

Önümüzdeki iki ayı bir geçirebilsek.

Dilek-Şart Cümleleri: Dilek şart cümleleri fiil kök ya da gövdesine -sa/-se ekleri getirilerek kurulur.

“Ah bir zengin olsam.”

“Okulumu bitirsem, yüzmeyi öğrensem.”cümlelerinde şarta bağlı bir dilek anlatılmaktadır.

İstek Cümleleri: Bu tür cümleler kişinin kendi kendine yapmak istediği eylemi ifade eder.

“Kalkayım, eve gideyim,

Haydi, bize gidelim. Burada iki gün kalalım.” cümleleri bu tür cümlelerdir.

Gereklilik Cümleleri: Mutlaka yapılması gerekir anlamı ifade eden cümlelerdir.

Başarmak için çalışmalıyım.

Eve gitmeliyim.

Emir Cümleleri: Bir buyruğu bir emri ifade eden cümlelerdir.

oku, çalış, git, gel, vb.

Ünlem Cümleleri: Sevinç, öfke, şaşkınlık vb. duyguların ses tonuyla vurgulanarak belirtildiği cümlelere ünlem cümlesi denir.

“Ne muhteşem bir manzara!” cümlesinde görülen manzarayla ilgili beğeni duygusu ortaya konmuştur. Dolayısıyla bu cümle ünlem cümlesidir.