Doğal kaynaklar nelerdir?
Etrafımıza baktığımızda insan eliyle yapılmış yollar, köprüler, fabrikalar, binalar, otomobiller, barajlar görürüz. Bir an olsun dünya üzerinde insan faaliyetlerinin hiç olmadığını ya da yaşanmadığını düşünelim. O zaman, dünyadaki doğal kaynaklar hiç değişmeden var olmaya devam ederdi. Oysa günümüzde doğa, insan faaliyetleri sonucunda şekillenmektedir. Söz konusu bütün insan faaliyetleri için doğal kaynaklar kullanılmaktadır. Yaşamımızı fonksiyonel hâle getiren, günlük hayatımızda kullandığımız araç ve gereçlerin tamamına yakınını doğal kaynaklardan sağladığımızı hiç düşündünüz mü?
Doğal kaynaklar, toplumların kalkınmasında önemli rol oynamış olan maden ve petrol gibi yer altı kaynakları, su, orman, çayır ve meralar, toprak ve toprak ürünleri gibi yaşam için gerekli ham maddelerdir. Doğal kaynakları aşağıdaki şemadaki gibi tükenmeyen ve tükenebilen kaynaklar olarak da sınıflandırabiliriz. Bunlara ilave olarak doğal oluşum turizm alanları da bir ülkenin sahip olduğu doğal kaynaklar kapsamında değerlendirilebilir.
İnsanlar da doğadaki her canlı gibi yaşamak için madde ve enerji kullanmak zorundadır. Canlılar bu ihtiyaçlarını karşılamak için doğal kaynakları kullanırlar. İnsanlar ilk çağlardan itibaren doğal kaynaklardan farklı şekillerde yararlanmışlardır; bunun sonucunda da medeniyetler ortaya çıkmıştır.
Özellikle 19. ve 20. yy. da buhar makinesinin icadı ile kömür ve demirin önemi artmıştır. Pulluğun ve traktörün icadı ile çayır, otlak ve orman alanları tarla hâline dönüştürülmüştür. Dinamonun icadı ile akarsular önem kazanmış, elektrik üretilmiştir. Dizel motorları ve gaz türbinleri ile elektrik enerjisi üretilmiş böylece doğal gaz ve petrolün önemi artmıştır. Birçok ülkenin gıpta ile baktığı ve ülkemizin sahip olduğu zengin doğal kaynaklarımızı kısaca inceleyelim.
Tükenmeyen Doğal Kaynaklar
Tükenmeyen doğal kaynakları daimi kaynaklar ve yenilenebilen kaynaklar olarak iki ana bölüme ayırabiliriz
Günümüzde rüzgâr enerjisi, güneş enerjisi ve dalga enerjisinden daha çok faydalanılmaya çalışılmaktadır. Su ise her ne kadar tükenmeyen enerji kaynakları arasında sayılsa da günden güne miktarı azalmakta; bundan dolayı da dünyanın bir çok bölgesinde su forumları düzenlenmektedir.
Tükenmeyen kaynaklar olarak nitelendirilmesine rağmen ormanların yerleşim alanlarına açılması ormanları yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bırakmıştır. Topraklar bilinçsiz kullanım yüzünden verimsizleşmekte, havamız kirlenmekte, jeotermal kaynaklarımız ise yeterince değerlendirilememektedir.
Tükenebilen Doğal Kaynaklar
Türkiye’nin her bölgesinde çeşitli madenler çıkarılır: demir çelik sanayisinde çeliğin sertleştirilmesinde ve paslanmaz çelik üretiminde kullanılan krom; elektrik ve elektronik sanayinin ham maddesi bakır, jet ve
roket yakıtı, cam, elyaf, porselen, lehim, fotoğrafçılık ve deterjan gibi birçok alanda kullanılan bor alüminyumun ham maddesi boksit; kimya, kâğıt, tarım ilaçları, gübre, çeşitli ilaç ve patlayıcı madde yapımında kullanılan kükürt; paslanmaya karşı dirençli olduğu için kaplamada kullanılan çinko; suni gübre, çimento, cam ve kimya sanayinde kullanılan fosfat; eczacılıkta kullanılan civa; nükleer yakıt ham maddesi olan ve roket
ve uçakların imalatında, seramik ve elektrik aletleri yapımında, aydınlatmada kullanılan toryum; demir çelik sanayisinin ana maddesi demir ve altın.
Günlük hayatımızda kullanım yeri olan bu madenler, ülkemizin sahip olduğu en önemli doğal kaynaklardandır.
Bunların yanı sıra ısınırken kullandığımız taş kömürü, linyit veya doğal gaz özellikle araçlarımızda yakıt olarak
kullandığımız petrol ürünleri başlıca tükenebilen doğal kaynaklarımız arasında sayılabilir.
Burası Önemli:
• Dünyadaki bilinen bor rezervlerinin %75’i Kütahya ve Eskişehir’de bulunmaktadır. Ayrıca Seyitgazi bölgesindeki yatakların dünyanın en büyük sodyumlu bor tuzu yatağı olduğu saptanmıştır.
• Maden bakımından en zengin bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesi’dir.
• Ülkemiz dünya toryum rezervinin % 65’ine sahiptir.
• Jeotermal sular açısından Türkiye, 600’den fazla kaynakla Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada gelmektedir.
• Türkiye elektrik üretiminin % 45’lik bölümü Hidroelektrik Santrallerden (HES) karşılanmaktadır.
Etrafımıza baktığımızda insan eliyle yapılmış yollar, köprüler, fabrikalar, binalar, otomobiller, barajlar görürüz. Bir an olsun dünya üzerinde insan faaliyetlerinin hiç olmadığını ya da yaşanmadığını düşünelim. O zaman, dünyadaki doğal kaynaklar hiç değişmeden var olmaya devam ederdi. Oysa günümüzde doğa, insan faaliyetleri sonucunda şekillenmektedir. Söz konusu bütün insan faaliyetleri için doğal kaynaklar kullanılmaktadır. Yaşamımızı fonksiyonel hâle getiren, günlük hayatımızda kullandığımız araç ve gereçlerin tamamına yakınını doğal kaynaklardan sağladığımızı hiç düşündünüz mü?
Doğal kaynaklar, toplumların kalkınmasında önemli rol oynamış olan maden ve petrol gibi yer altı kaynakları, su, orman, çayır ve meralar, toprak ve toprak ürünleri gibi yaşam için gerekli ham maddelerdir. Doğal kaynakları aşağıdaki şemadaki gibi tükenmeyen ve tükenebilen kaynaklar olarak da sınıflandırabiliriz. Bunlara ilave olarak doğal oluşum turizm alanları da bir ülkenin sahip olduğu doğal kaynaklar kapsamında değerlendirilebilir.
İnsanlar da doğadaki her canlı gibi yaşamak için madde ve enerji kullanmak zorundadır. Canlılar bu ihtiyaçlarını karşılamak için doğal kaynakları kullanırlar. İnsanlar ilk çağlardan itibaren doğal kaynaklardan farklı şekillerde yararlanmışlardır; bunun sonucunda da medeniyetler ortaya çıkmıştır.
Özellikle 19. ve 20. yy. da buhar makinesinin icadı ile kömür ve demirin önemi artmıştır. Pulluğun ve traktörün icadı ile çayır, otlak ve orman alanları tarla hâline dönüştürülmüştür. Dinamonun icadı ile akarsular önem kazanmış, elektrik üretilmiştir. Dizel motorları ve gaz türbinleri ile elektrik enerjisi üretilmiş böylece doğal gaz ve petrolün önemi artmıştır. Birçok ülkenin gıpta ile baktığı ve ülkemizin sahip olduğu zengin doğal kaynaklarımızı kısaca inceleyelim.
Tükenmeyen Doğal Kaynaklar
Tükenmeyen doğal kaynakları daimi kaynaklar ve yenilenebilen kaynaklar olarak iki ana bölüme ayırabiliriz
Günümüzde rüzgâr enerjisi, güneş enerjisi ve dalga enerjisinden daha çok faydalanılmaya çalışılmaktadır. Su ise her ne kadar tükenmeyen enerji kaynakları arasında sayılsa da günden güne miktarı azalmakta; bundan dolayı da dünyanın bir çok bölgesinde su forumları düzenlenmektedir.
Tükenmeyen kaynaklar olarak nitelendirilmesine rağmen ormanların yerleşim alanlarına açılması ormanları yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bırakmıştır. Topraklar bilinçsiz kullanım yüzünden verimsizleşmekte, havamız kirlenmekte, jeotermal kaynaklarımız ise yeterince değerlendirilememektedir.
Tükenebilen Doğal Kaynaklar
Türkiye’nin her bölgesinde çeşitli madenler çıkarılır: demir çelik sanayisinde çeliğin sertleştirilmesinde ve paslanmaz çelik üretiminde kullanılan krom; elektrik ve elektronik sanayinin ham maddesi bakır, jet ve
roket yakıtı, cam, elyaf, porselen, lehim, fotoğrafçılık ve deterjan gibi birçok alanda kullanılan bor alüminyumun ham maddesi boksit; kimya, kâğıt, tarım ilaçları, gübre, çeşitli ilaç ve patlayıcı madde yapımında kullanılan kükürt; paslanmaya karşı dirençli olduğu için kaplamada kullanılan çinko; suni gübre, çimento, cam ve kimya sanayinde kullanılan fosfat; eczacılıkta kullanılan civa; nükleer yakıt ham maddesi olan ve roket
ve uçakların imalatında, seramik ve elektrik aletleri yapımında, aydınlatmada kullanılan toryum; demir çelik sanayisinin ana maddesi demir ve altın.
Günlük hayatımızda kullanım yeri olan bu madenler, ülkemizin sahip olduğu en önemli doğal kaynaklardandır.
Bunların yanı sıra ısınırken kullandığımız taş kömürü, linyit veya doğal gaz özellikle araçlarımızda yakıt olarak
kullandığımız petrol ürünleri başlıca tükenebilen doğal kaynaklarımız arasında sayılabilir.
Burası Önemli:
• Dünyadaki bilinen bor rezervlerinin %75’i Kütahya ve Eskişehir’de bulunmaktadır. Ayrıca Seyitgazi bölgesindeki yatakların dünyanın en büyük sodyumlu bor tuzu yatağı olduğu saptanmıştır.
• Maden bakımından en zengin bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesi’dir.
• Ülkemiz dünya toryum rezervinin % 65’ine sahiptir.
• Jeotermal sular açısından Türkiye, 600’den fazla kaynakla Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada gelmektedir.
• Türkiye elektrik üretiminin % 45’lik bölümü Hidroelektrik Santrallerden (HES) karşılanmaktadır.
Tags:
9.SINIF KONU ANLATIM
