Canlı Alemleri, Biyolojik ve Ekonomik Önemleri

Canlı Alemleri, Biyolojik ve Ekonomik Önemleri

*Canlı alemleri: 

→Canlılar filogenetik sınıflandırmaya göre; bakteriler, arkebakteriler, protista, fungi, bitki ve hayvanlar olmak üzere 6 aleme ayrılır.

 

 

 

 

 **Prokaryot canlılar:

 

→Çekirdeksiz tek hücreli canlılardır.

→DNA sitoplazmada dağınık halde bulunur.

→Prokaryot canlılar; bakteriler ve arkebakteriler olmak üzere 2 gruba ayrılırlar.
 

 

 

***Bakteriler:

 

 

 

→Halkasal DNA taşırlar.

→DNA' ları çıplaktır. (histon proteini bulunmaz)

 

→Bazı bakterilerde, plazmid adı verilen ve olumsuz ortam koşullarına karşı direç genleri taşıyan DNA parçaları bulunur.

→Zarlı organel taşımazlar.

→Organellerden sadece ribozom bulunur.
→Peptidoglikan (protein + yağ + glikoz) yapılı hücre çeperi bulunur.

→Besinlerini glikojen depo ederler.

→Fotosentez yapanların sitoplazmasında klorofil bulunur.

→Oksijenli solunum yapanlarında mezozom adı verilen hücre zarı katlanmaları bulunur.

→Mezozomda elektro taşıma enzimleri (ETS) bulunur.

→Bazılarında hareket organeli olarak kamçı bulunur.

→Pilus adı verilen uzantılar taşırlar.

→Piluslar, bakterilerin yüzeylere tutunmasında ve eşeyli üreyen bakterilerde gen aktarımında görevlidir.

→Hastalık yapıcı bakterilerin (patojen) hücre çeperinin dış kısımlarında kapsül bulunur.

 

 

→Bazı bakteriler olumsuz ortam koşullarında ENDOSPOR oluştururlar.

 

Endospor oluşumu:

 

→Aşırı sıcak, aşırı kurak, uygun olmayan pH, besin kıtlığı…gibi olumsuz koşullarda bakteriler endospor formuna geçer.

→Bakteriler endospor formuna geçmeden önce, DNA' sının kopyasını alır ve bu kopyayı endospor formunda saklar.

 

 →Ortam koşulları normale döndüğünde eski haline geri döner.

Not:

 

→Bakteri endosporu bir üreme değildir.
→Sadece kötü ortam koşullarından korunmak için geliştirilmiş bir adaptasyondur.

 

Bakterilerin Üremesi:

 

→Bakterilerin üremesi; eşeyli ve eşeysiz üreme olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.

 

 

→Tüm bakterilerde eşeysiz üreme ikiye bölünme ile gerçekleşir.

 

→Bazı bakerilerde eşeyli üreme konjugasyonla gerçekleşir

 

 

 

Bakterilerde konjugasyon:

 

→İki bakteri yan yana gelir.

→Bakteriler pilus adı verilen uzantılarla birbirine tutunur.

→Daha sonra, İki bakteri arasında sitoplazmik bir köprü kurulur.

→Bir bakteriden diğerine tek taraflı gen (plazmit) aktarımı gerçekleşir.

→Daha sonra iki bakteri birbirinden ayrılır.

 

 

 

 

Not:

 

→Bakteri konjugasyon yapmadan önce, plazmidin bir kopyasını alır.

→Plazmit veren bakteriye; (F+), plazmit alan bakteriye; (F-) denir.

→Mayoz ve döllenme görülmez.

→Birey sayısı artmaz.

→Sadece çeşitlilik oluşur.

→Böylece bakteriler, kötü ortam koşullarına karşı dirençli hale gelmiş olur.

Protistaların Biyolojik Ve Ekonomik Önemi
Çürükçül protistler,endüstri ve canlı atıklarını parçalayarak çevre kirliliğini engellemede ve madde döngüsünde etkilidir.

Bazı kamçılı türleri selülozun parçalanmasını sağlayan enzimler üretir.
Deniz ve okyanuslarda algler, diğer canlılar için besin kaynağını oluşturmaktadır.
Diatomların silisli hücre çeperinin kalıntıları okyanus diplerinde birikir. Çıkarılan diatomlu topraklar işlenerek izolasyon tuğlası, süzgeç ve diş macunu yapımında kullanılır.
Alglerden , ve gibi maddeler üretilmektedir.

Bazı alg türleri protein,vitamin ve mineral içeriği yönünden zengin olmaları nedeniyle besin olarak da tüketilmektedir.

Fotosentez yapabilen algler, yaşadıkları suyun oksijen bakımından zenginleşmesini sağlar.
Protistaların bir kısmı hastalık etmenidir. Özellikle sporlular birçok omurgalı ve omurgasız hayvanda parazit olarak yaşar ve çeşitli hastalıklara neden olur.
Bu parazitlerden Trypanosoma gambiense çeçe sineği tarafından taşınır ve uyku hastalığını yapar.
Hayvan benzeri bir protist olan Leishmania cinsinin bir türü Akdeniz çevresindeki çocuklarda görülen kara hastalığı, diğer bir türü ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaygın olan doğu çıbanına neden olur.
Bu hastalıklar tatarcık, pire, tahtakurusu gibi kanla beslenen böcekler tarafından yayılır.
Amiplerin bazı türleri birçok hayvanın sindirim kanalında parazit olarak yaşar.Bunlardan bir tür, insanın kalın bağırsağında amipli dizanteri denilen bir hastalığa neden olur.
Sporlulardan plazmodyumun bazı türleri sıtma hastalığını yapar ve bu hastalık anofel cinsi sivrisineğin dişisi tarafından insana bulaştırılır.

Mantarların Biyolojik Ekonomik Önemi ve İnsan Sağlığı ile İlişkisi

Mantarların en önemli görevleri yeryüzündeki madde dönüşümünde rol almalarıdır. Mantarlar ölü bitki ve hayvan kalıntılarının çürüyerek toprağa karışmasında rol oynarlar. Bitkilerin sonbaharda dökülen yaprakları mantar ve bakteriler tarafından çürütülerek humuslu organik maddelere dönüştürülür. Oluşan fosfat ve nitrat gibi mineraller bitkiler tarafından alınarak yaşam döngüsüne katılır.