Tropizma Hareketleri -11.Sınıf Biyoloji 1.Ünite

Tropizma, bitkilerin çevreden gelen uyaranın yönüne bağlı olarak gerçekleştirdiği tepkidir. Tropizma hareketleri, bitkilerin sadece büyüyen ve uzayan kısımlarında meydana gelir. Eğer hareket uyarana doğru ise pozitif, zıt yönde ise negatif tropizma olarak adlandırılır. Başlıca tropizma hareketleri şunlardır:

Fototropizma: Bitkilerin ışık uyaranına karşı gösterdiği yönelme hareketidir. Örneğin pencere önüne konan bir bitkinin güneşe doğru yönelmesi pozitif fototropizmadır.

Biliyor musunuz?
Bazı bitkilerde büyümenin başlayabilmesi sıcaklığın
yanı sıra bitkinin ışık alma süresine bağlıdır. Caddelerde elektrik lambalarının yakınındaki
dallarda bulunan tomurcukların, aynı ağacın diğer
dallarındaki tomurcuklardan birkaç gün önce açması bu etkinin sonucudur.


Bitkide büyümeyi sağlayan oksin hormonu ışık alan tarafta az, ışık almayan tarafta daha fazla bulunur. Bu nedenle ışık almayan taraftaki hücreler daha fazla çoğalır. Bu da bitki gövdesinin güneşe doğru yönelmesine neden olur. İçinde su bulunan bir cam kapta yetiştirilen bitkinin gövdesi güneş ışığına doğru yönelirken (pozitif fototropizma) kökleri güneş ışığının tersine yönelir. Buna negatif fototropizma denir

Geotropizma: Bitkinin yer çekimine karşı gösterdiği yönelim hareketine geotropizma denir. Bitkilerin kökleri yer çekimine karşı pozitif geotropizma hareketi gösterirken gövdeleri negatif geotropizma gösterir.

Aşağıdaki Şekilde görülen düzenekte olduğu gibi çimlenmiş bezelye tohumu ters çevrilerek nemli fanusa konulmuştur. Bezelye filizleri dikey konuma getirildiğinde bitkinin gövdesinin yukarı, kökünün ise aşağı doğru kıvrılarak büyüdüğü gözlemlenmiştir.

Haptotropizma: Bitkilerin dokunmaya karşı gösterdiği tepkilere haptotropizma denir. Özellikle sarılıcı bitkiler destek dokuları zayıf olduğu için dik duramaz ve destek arar. Örneğin sarmaşıkların desteğe temas ettiğinde sarılması pozitif haptotropizmadır

Kemotropizma: Bitki köklerinin toprakta bulunan çeşitli kimyasal maddelere karşı gösterdiği tropizma hareketleri kemotropizma olarak adlandırılır. Bitkinin kökleri besin maddelerine pozitif, tuza karşı negatif kemotropizma gösterir. Bitkilerin üreme sırasında polen tüpünün embriyo kesesine doğru ilerlemesi bir pozitif kemotropizma hareketidir.

a) Saksının bir noktasından besin verildiğinde kökte pozitif kemotropizma gözlenir.
b) Saksının bir noktasından tuz verildiğinde kökte negatif kemotropizma gözlenir.

Travmatropizma: Bitki organlarının yaralanma nedeniyle gösterdikleri yönelme hareketlerine travmatropizma denir. Özellikle köklerde görülür. Genç bir bakla fidesi petri kutusunda ıslak filtre kâğıdı üzerine konur ve kök ucuna kızgın iğne dokundurularak yakılırsa yani orada bir yara oluşturulursa kökün yaradan uzaklaşarak
aksi tarafa yöneldiği görülür.

Hidrotropizma: Bitki köklerinin suya doğru yönelim göstermesi hidrotropizma olarak adlandırılır