Kültür mantarı yetiştiriciliği- 9.Sınıf Proje Ödevi

Mantarlar dünyanın her yerindeki ormanlarda bulunabilir. Uygun ortam sağlandığında mantarlar büyür ve iyi bir doğal vitamin ve mineral kaynağı sunabilir. Mantarlar ayrıca belirli türdeki yabani mantarlardan habersiz olan insanlara hastalık ve hatta ölüm getirebilir. Kültür mantarları bu nedenle tercih edilen ve en güvenilir tedarik kaynağıdır. Mantarlar, farklı şekil ve formlarda çeşitli yemekler için yaygın olarak kullanılmaktadır. Tayland ve Güneydoğu Asya ülkelerinde en yaygın ve kolay yetiştirilen mantarlar istiridye mantarları ( Pleurotus Ostreatus ), kulak mantarları ( Auricularia polytricha ) ve saman mantarlarıdır ( Volvariella volvacea ).). Lentinula sp., Lentinus sp., Ganoderma sp., Macrocybe sp., Agrocybe sp. gibi diğer mantar türleri. türleri de başarılı bir şekilde yetiştirilebilir, ancak daha fazla dikkat ve bilgi gerektirecektir. Bu nedenle mantar yetiştiriciliğine yeni bir girişin, büyümesi kolay ve ticari olarak uygun mantarlarla başlaması tavsiye edilir.

Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
 Kültür mantarı yetiştiriciliğinin belli başlı birtakım usulleri vardır. Bunlar;
 - Kültür mantarı yetiştirmek için ilk adım misellerin kompost içerisine yerleştirilmesi işlemi ile başlanmalıdır. 
 - Kültür mantarı miselleri bu kompostun içinde yetişecektir.
 - Kültür mantarının gelişmesi için bulunduğu ortamın sıcaklığı 23-25 derece civarlarında olmalıdır.
 - Bunun yanında mantarın yetişeceği ortamda nem oranı ise %80-90 seviyelerinde olması gerekir.
 - Ranza sistemi, kasa sistemi gibi sistemlerle kültür mantarı yetiştirmek mümkündür.

Mantar Yetiştiriciliği Avantaj ve Dezavantajları
Mantar; İtalya, Fransa, İspanya ve Türkiye'nin içinde bulunduğu Akdeniz ülkelerinde doğal olarak yetişir. Bu nedenle mantar yetiştiriciliği, ülkemizde yıllardır revaçta olan bir iş koludur.

Mantar Yetiştiriciliğinin Avantajları
Bu işe başlayacaklar için mantar yetiştiriciliğinin avantajlarını belirtmek gerekir. Bu iş kolu için avantajlar aşağıdaki gibidir:

• İklim koşulları ülkemizdeki Akdeniz iklimine uygundur.

• Yatırım riski azdır.

• Büyük ekim alanı gerektirmez.

• Az işçilik gerektirir.

• Mantar çeşitliliği çoktur.

• Lüks tüketim ürünü olarak ihracatı yüksektir.

• Pazar alanı geniştir.

• Kolay pazarlanır.

• Az zamanda yüksek kazanç sağlanabilir.

• Mantar yetiştiriciliği zevkli ve gözde bir iş koludur.

Mantar Yetiştiriciliğinin Dezavantajları

Mantar yetiştiriciliğinin bazı dezavantajları da vardır. Bunlardan en önemlisi zehirli mantar türlerinin olmasıdır. Üretime başlamadan önce mantar türleri ve yetiştiriciliği için doğru ve yeterli bilgi alınması gerekir. Yeterli bilgi veya deneyimi olmayan kişilerin bu iş koluna yönelmesi önerilmez.
Eğer mantar yetiştiriciliği hakkında bilginiz yoksa Tarım Müdürlükleri, Halk Eğitim Merkezleri veya çeşitli dernekler tarafından verilen eğitimlere katılmanız önerilir. Ayrıca bu kurslara katılım sonrası edindiğiniz sertifika ile KOSGEB'den hibe alabilirsiniz. Bu konuya yazımızın devlet teşviki bölümünde yeniden değinilecektir.
Mantar yetiştiriciliğinin dezavantajlarından bir diğeri ise zehirlenme korkusuyla tüketicinin mantar tüketimine şüpheli yaklaşımıdır. Doğru üretimin sağlanması ve halka eğitimler verilmesi ile bu olumsuz durum ortadan kaldırılabilir.

Ülkemizde Hangi Mantar Türleri Yetiştirilir?
Ülkemizde en çok yetiştirilen mantar türleri: beyaz şapkalı kültür mantarı, istiridye mantarı ve trüf mantarıdır. Mantar yetiştirme koşulları, yatırım maliyetler ve pazar yerleri türlere göre değişiklik gösterir. İşte en çok üretimi yapılan mantar türleri ve detayları!

Kültür Mantarı Yetiştiriciliği
Türkiye'de en büyük pazar payına sahip beyaz şapkalı kültür mantarı, üretimi konusunda en çok bilgi sahibi olunan türlerin başında gelir. Bu nedenle az risk ve yüksek pazar payı ile bu iş koluna yatırım yapmak isteyen işletmecilerin ilk tercihidir.

Kültür mantarı yetiştirme işine, misellerin kompost içerisine ekilmesi ile başlanır. Mantar miselleri bu kompostun içerisinde yetişir. Gelişim için sıcaklık 23-25 derece, nem ise %80-90 oranında olmalıdır. Bu şartların sağlanamaması veya bozulması durumunda beyaz şapkalı kültür mantarı gelişemez. Kasa sistemi, ranza sistemi veya plastik torba sistemleri ile kültür mantarı üretimi mümkündür. (Tarım ve Orman Bakanlığı'nın hazırladığı detaylı rehber için TIKLAYINIZ!)
Beyaz şapkalı kültür mantarının yatırım maliyetleri ve kar oranları büyük/küçük ölçekli işletmelere göre değişir. Ancak ortalama bir sonuç vermek gerekirse; 50.000 TL yatırım ile başladığınız beyaz şapkalı kültür mantarı üretiminin sermaye geri kazanımını bir yıl içerisinde alabilirsiniz. Bir sonraki yıl için kazancınız da ortalama 65.000 TL kadar olacaktır. Ancak bu rakamlar arazi koşulları, işçi sayısı, pazara yakın olma/olmama durumu, depolama şartlarına göre değişiklik gösterir.
Üretim arazisine sahip olmak kira masrafını yok edeceği için avantajlıdır. Bunun yanında, pazara yakın bir konumda olmak depolama sıkıntısını ortadan kaldırır ve ekstra yarar sağlar. İşçi sayısını minimumda tutmak veya işçiliği yatırımcının kendisinin yapması yine bir diğer avantajdır.

İstiridye Mantarı Yetiştiriciliği
Türkiye'de en çok üretimi yapılan bir diğer çeşit ise istiridye mantarıdır. Oldukça besleyici olan bu mantarın ismi, benzediği şekilden gelir. Kültür mantarından sonra en çok bilinen ve en çok tercih edilen mantar çeşididir.
İstiridye mantarı yetiştirirken kompost, ortam ısısı ve ortam nemine dikkat edilmelidir. Kullanılacak olan kompostta yüzde 50 oranında kuru madde, yüzde 2-5 oranında ise istiridye mantarı miseli bulunmalıdır. İstiridye mantarı tamamen karanlık ortamda, 22 ile 24 derece arasındaki sıcakta yetiştirilir. İstiridye misellerinin bulunduğu kompostta nem oranı ise yüzde 70 olmalıdır.
İstiridye mantarı yetiştiriciliği oldukça kârlıdır. 100 metrekarelik bir alana yapacağınız 10.000 TL'lik yatırım ile bir ay içerisinde 12.000-15.000 TL arası bir kazanç sağlayabilirsiniz. Yatırım masrafını ilk ayda kazandıktan sonra diğer aylar daha rahat üretim yapabilir ve kâr elde edebilirsiniz. Kar-zarar durumlarının koşullara göre değişebileceğini unutmamak gerekir.

Trüf Mantarı Yetiştiriciliği
Ekonomik değeri olan bir diğer çeşit ise trüf mantarıdır. İçeriğindeki %53-76 su, %9 protein, %7 karbonhidrat ve %8 mineral ile besin değeri yüksek bir türdür. Dünya çapında ''kara elmas'' olarak bilinir.
Trüf mantarının doğada çok sayıda çeşidi olmasına rağmen, ticari olarak yetiştirilen 3 çeşidi vardır. Bunlar; yazlık siyah trüf, kışlık siyah trüf ve bianchetto trüfüdür. Üretimini yapacağınız trüf mantarı çeşidini doğru seçerseniz dört mevsim yetiştirebilirsiniz. Ancak trüf mantarının ilk hasadı 5 yıl sonra alındığı için bu çeşidin üreticiliği sabır gerektirir. Trüf mantarı yetiştirirken toprağın kireçli olmasına ve sıcaklığın - 10 derecenin altına düşmemesine dikkat edilmelidir.
Trüf mantarı bahçesinin tesis dönemi 3 yıl, proje ömrü de 45 yıldır. Yatırımından ancak 6 yıl sonra yatırımcıya kar getirir.

Mantar Yetiştiriciliğinde Devlet Teşviki Var mı?
Mantar yetiştiriciliğine başlayacaklara devlet tarafından verilen birçok teşvik vardır. Bu destekler aşağıdaki gibidir:

• Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurulu tarafından mantar üreticilerine %25 ile %65 oranında hibe verilir. Hibe oranları esas yatırım giderleri üzerinden hesaplanır.

• Tarım Müdürlükleri, Halk Eğitim Merkezleri veya çeşitli dernekler tarafından verilen eğitimlere katılarak sertifika edinen girişimcilere KOSGEB tarafından 50.000 TL hibe verilir.

• 18 ile 40 yaş arasındaki girişimcilere Genç Çiftçi projesi kapsamında destek verilir. Ancak bu destekler sadece kültür mantarı yetiştiriciliği için geçerlidir. Destek için verilen tutar ise 30 bin TL'dir.