Makale -11.Sınıf Dil ve Anlatım 2.Ünite-

MAKALE

Herhangi bir konuda bilgi vermek, açıklama yapmak, bir gerçeği açıklamak veya savunmak, topluma yol göstermek, bir düşünceyi desteklemek ya da o düşüncenin yanlış olduğunu ortaya koymak amacıyla yazılan gazete ve dergi yazısıdır.

Makale Türünün Özellikleri

1. Gazeteyle birlikte doğmuş ve gelişmiştir.

2. Makalede ele alınan konu derinlemesine incelenir, konu ile ilgili kanıtlar bulunarak düşünceler ispatlanır.

Makalede okuyucuyu ikna etme, onu inandırma çabası vardır.

3. Ele alınan konu, okuyucunun anlayacağı bir düzeyde işlenmeli, gereğinden fazla uzun olmamalıdır. Anlatımda açık, anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.

4. Her konuda makale yazılabilir: bilim, sanat, edebiyat. ekonomi, siyaset... Örneğin bilgisayar teknolojisi, pop müzik, arkeolojik çalışmalar, kanserle ilgili buluş­lar, Akdeniz Bölgesi'nin iklimi, Kurtuluş Savaşı maka­le konusu olabilir.

5. Ele alınan konu işlenirken nesnel olunmalı, bilimsel görüşlere yer verilmelidir.

6. Gazetelerin baş sayfalarında yer makalelere başmakale; yazarına da “başyazar"  adı verilir.

7. Türk edebiyatında ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. Bu makale, "Tercüman-ı Ahval" gazetesinde "Mukaddi­me" adıyla yayımlanmıştır.

8. Makalelerde sanat amacı güdülmez ve söz sanatları­na yer verilmez.

9. Düzyazının giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşan yazı planı, makalelerde tam olarak uygulanır.

Makale Türleri

Makaleler seçilen konuya göre uzun ya da kısa olabilir. Makale her konuda yazılabilir. Makalenin yazılacağı konu güncel olabileceği gibi, felsefi, bilimsel, sanatsal da olabilir. Ancak edebî makale sanatla ilgili konuları işler. Makaleler niteliklerine göre temelde “edebî makale” ve “mesleki makale” olmak üzere iki grupta toplanabilir.

a. Edebî makale: Dil, edebiyat ve sanatla ilgili konuları işleyen makale türüdür.
b. Meslekî makale: Tıp, ekonomi, sosyoloji gibi bilimin ve bilime dayalı mesleklerin değişik dalları ile ilgili konulan işleyen makale türüdür.

Türk Edebiyatında Makale

Türk edebiyatında makale türünün ilk örnekleri Tanzimat döneminde görülür. İlk makale, Şinasi tarafından çıkarılan ve ilk özel gazete kabul edilen Tercüman-ı Ahval de (1860) yayımlanmıştır. Türk edebiyatındaki bu ilk makale Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi‘dir. Namık Kemal, Ziya Paşa, Şemsettin Sami, Muallim Naci, Beşir Fuad gibi sanatçılar bu türün gelişmesini sağlamıştır. Servet-i Fünun döneminde ise bu tür yayılmış, gelişmiş, olgunlaşmıştır. Türk edebiyatında makale türünde Hüseyin Cahit, Cenap Şahabettin, Fuat Köprülü, Nurettin Topçu gibi sanatçılar eser vermiştir.