1941 yılında Orhan Veli Kanık,Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu adlı sanatçıların oluşturduğu bir edebi topluluktur.
*Batıyı örnek almışlardır.
*Ölçü,uyak ve sanatlı söyleyiş gibi gelenekleri tümüyle reddetmişler,serbest şiiri esas almışlar.
*Şiiri biçimsel kurallardan arındırmışlardır.
*Gülmece ve ince yergi şiirin temel öğesi olmuştur.
*Dilde sadeliğe önem vermişlerdir.
*Edebi sanatları bırakmışlardır.
*Şiirde imgeyi yok ederek yerine alayı koymuşlar,her şeyi şiirin konusu haline getirmişlerdir.
ORHAN VELİ KANIK
Cumhuriyet dönemi şairlerindendir.
Dğm. 13 Nisan 1914, İstanbul – Ölm. 14 Kasım 1950, İstanbul.
1932’de Ankara Gazi Lisesini bitirdi.İÜ Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümündeki öğrenimini yarıda bırakarak Ankara’da PTT Genel Müdürlüğünde memur olarak çalışmaya başladı.1945’te askerlik görevini bitirdikten sonra MEB Tercüme Bürosunda görev aldı.1947’de balkanlıktaki görevinden ayrıldı.İki yıl yazarlık,çevirmenlik yaptı. 1 Ocak 1949’da Yaprak dergisini çıkardı.Derginin 28.sayısını çıkardığında öldü.Arkadaşları derginin son sayısı Son Yaprak adıyla özel sayı olarak yayımladılar.
Orhan Velinin küçük yaşta başlayan edebiyat sevgisini lise sıralarında arkadaşları Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat’la paylaştı.Birlikte şiir sorunları üzerine düşünerek arayışa girdiler.Üç arkadaşın şiirleri Ocak 1936’da Varlık dergisinde yayımlanmaya başladı.Orhan Velinin 1936’dan 1940’a dek “Mehmet Ali Sel”adıyla yayımlandığı şiirler ilk gençlik döneminin ürünleri olarak kabul edilir.Çoğu hece ölçüsünde olan bu şiirlerinde uyağa önem vermiş ve duru bir Türkçe kullanmıştır.Sağlığında çıkardığı kitaplarına bu şiirleri almadı. 1937’den sonra çığır açacak olan şiirlerinden örnekler vermeye başladı. “Şairaneliğe sırt çevirmiş,alışılmış benzetmelerden uzak yeni arayışlarla yönelmiş”şiirleri yayımlandıkça büyük ilgi çekiyordu.Kimileri alayla karşılaşıyordu.1941’de üç arkadaş yazdıkları şiirleri Garip adlı kitapta topladılar.Orhan Veli yazdığı ön sözde yaslandıkları ilkeleri açıklıyordu. Şiirin refah içinde yaşayanların zevkine göre değil çoğunluğa seslenmelidir.Bunun yolu da söz sanatlarından,şairane imgelerden,kısıtlayıcı biçim özelliklerinden kurtarılmalı,gündelik yalın bir dille yazılmalıdır.”diyordu.
Orhan Veli sonra yazdığı şiirlerle yeni eğilimleri,önemli biçim değişikliklerini sürdürdü.Duygular ağır basmaya başladı.Özgürlük dileği,yaşama sevinci,insan sevgisi temaları şiirinde yer aldı.
Olağanüstü bir ilgi ile karşılanan şiirleri artık eski şiir geleneğine bağlı yazanları etkisiz kılıyordu.Dönemin ünlü eleştirmeni Nurullah Ataç’da yazılarıyla Garipçileri destekliyordu.Olumlu olumsuz tepkilerin sonunda Garip hareketi artık Türk Edebiyat’ında yerini almıştı.Türk şiirinin yeni bir hamle kazanmasını sağlamıştı.
Yazarın başlıca yapıtları şunlardır:
ŞİİR:Garip,
Vazgeçemediğim,
Destan Gibi,
Yenisi,
Karşı.
Orhan Veli Bütün Şiirleri,
DİĞER ESERLERİ:La Fontaine’nin Masalları,
Nesir Yazıları,
Edebiyat Dünyamız.
MELİH CEVDET ANDAY
Günümüz şiir,roman,oyun ve deneme yazarlarındandır.
Dğm. 1915, İstanbul.
1936’da Ankara Gazi Lisesini bitirdikten sonra AÜ Hukuk fakültesi ve AÜ Dil ve Tarih Coğrafya Fakültelerine girdiyse de devam etmedi.1938’de sosyoloji öğrenimi için Belçika’ya gitti,kısa bir süre sonra döndü.1942^den başlayarak MEB Yayın Müdürlüğünde,danışmanlık,Ankara Kitaplığında memurluk yaptı.1951’de Akşam gazetesinde çalışmaya başladı.Tercüman,Büyük Gazete,Tanin gazetelerinde yazdı.Daha sonra yazılarını Cumhuriyet gazetesinde deneme yazılarını sürdürdü.Gazete yazılarının yanında İ.Belediyesi Konservatuarı Tiyatro bölümünde fonetik-diksiyon öğretmenliği yaptı.Buradan 1977 yılında emekli oldu.1979’da UNESCO Genel Merkezi Kültür danışmanı olarak Paris’e gitti.
Melih Cevdet şiire Gazi Lisesinde arkadaşları Orhan Veli ve Oktay Rıfat’la birlikte aynı şiir anlayışıyla başladı.İlk şiiri Ukde adı ile Varlık dergisinde 1936’da yayımlandı.Aynı dergide şiirlerini yayımlamayı sürdürürken Orhan Veli ve Oktay Rıfat’la bir arya gelerek şiirlerini topladığı Garip adlı şiir kitabını çıkardılar.Garip,yeni bir şiir akımının adı oldu.Garip büyük bir ilgi topladı ve yıllarca süren tartışmalar yarattı.Türk şiiri Cumhuriyet devri çizgisi içinde atılım sağlamıştır.Melih Cevdet,Garipten beş yıl sonra Rahatı kaçan Ağaç adlı şiir kitabını çıkarmıştır.Bu kitaptaki şiirlerde toplumdaki yoksullukları,haksızlıkları ince bir yergi ile işlemiştir.1947 – 1949 yılları arasında yine iki arkadaşıyla Yaprak dergisini çıkardılar.Melih Cevdet burada yayımlanan şiirlerini Telgrafhane adlı kitabında topladı.Buradaki şiirlerinin dili alabildiğine yalınlaşmış,günlük konuşmalardan yararlanılmıştır.Garip şiir akımının ölçü ve uyağı dışlaması,ince yergi,lirizm ve coşku getirmesi ile şiire yeni başlayanları etkiledi.Melih Cevdet 1963’te Kolları Bağlı Odysseus adlı şiir kitabını yayımladı.Kitap,edebiyat çevresinde şaşkınlık yarattı.Önceki açık anlamlı,tadına kolay varılan şiirlerin yerini konusunu mitolojiden alan,kapalı bir şiir aldı.Daha sonra yazdığı şiirlerle bu çizgiyi sürdüren Melih Cevdet düşünsel bir şiire ulaşmak istiyordu.Toplumsal sorunları şiire aktarmak yerine düz yazılarıyla anlatmayı yeğledi.Denemelerinin yanında roman ve oyun yazdı.Oyunları sahnelendi.
Yazarın başlıca yapıtları şunlardır:
ŞİİR:Garip,
Rahatı Kaçan Ağaç,
Telgrafhane,
Yan Yana,
Kolları bağlı Odysseus,
Göçebe denizinin Üstünde,
Teknenin Ölümü,
Sözcükler.
DENEME:Doğu – Batı,
Konuşarak,
Yeni Tanrılar,
Sosyalist Bir Dünya,
Maddecilik ve Ülkücülük,
Yasak,
Paris Yazıları,
Açıklığa Doğru,
Sevişmenin Güdüklüğü ve Yüceliği,
Yiten Söz,
Aldanma ki,
İmge Ormanları,
Geleceği Yaşamak.
GEZİ – ANI:Sovyet Rusya,
Azerbaycan,
Özbekistan,
Bulgaristan,
Macaristan,
Akan Zaman Duran Zaman.
OYUN:İçerdekiler,
Mikadonun Çöpleri,
Dört Oyun,
Ölümsüzler ya da Bir Cinayetin söylentisi.
ROMAN:Ayaklar,
Gizli Emir,
İsa’nın Güncesi,
Raziye,
ÇEVİRİ:Gelişen Komedya.
Aldığı Ödüller:Bakınız Ödüller,Armağanlar ve Yarışmalar Bölümü.
OKTAY RIFAT HOROZCU
20.yy. şair ve yazarlarındandır.
Dğm. 1914 Trabzon.
Şair Samih Rıfat’ın oğludur.Ankara Erkek Lisesini ve Ankara Hukuk Fakültesini bitirdi.Paris’te üç yıl siyasal bilgiler öğrenimi yaptı.Dönüşünde bir süre Ankara’da Basın Yayın Genel Müdürlüğünde çalıştı.Daha sonra avukatlık mesleğine geçti.İstanbul’da Devlet Demir Yolları I.Bölge avukatı iken mesleğinden ayrıldı.
İlk şiirleri Varlık Mecmuasında yayımlandı.Önceleri hece veznini kullanıyordu.Daha sonra Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday’la birlikte Garip isimli bir şiir kitabı yayımladı.Bu kitap Cumhuriyetten sonra Türk şiirinde görülen başlıca dönemlerden birinin başlangıcı sayılır.
Eski şiirimizin şekil ve muhtevasına toptan karşı çıkan bir anlayışla kaleme aldığı şiirlerinde basit bir söyleyiş,espriye ve kelime oyunlarına dayanan bir davır vardır.Daha sonraki şiirlerinde Halk edebiyatından faydalandı.Sosyalist fikirlere temayül gösterdi ise de bu fikriyatın kalıpları içinde kalmadı.II.Dünya Savaşından sonra Türk Edebiyatında baş gösteren gerçeküstücü şiir akımına o da bir köşesinden katıldı.Zamanla soyut anlatımdan uzaklaştı,son şiirlerinde açık ve anlaşılır bir usluple tabiata yöneldi.
Sanatkar mizaçlı olan Oktay Rıfat,bir nevi “saf şiir”demek olan kelime oyunculuğunu şiirinin ana özelliği haline getirmiştir.Eşyaya da çok önem verir.Gerçek alemden alınan unsurlar ile insanın iç aleminde gelen unsurlar bir modern resim düzeni içinde sıralanır.Bu açılardan Oktay Rıfat şiiri gerçekçi olmaktan ziyade fantezi peşindedir.Son yıllarda yeniliği özde arayan köy ve kasaba çevrelerine yönelmiş ustalıklı şiirler yazmaktadır.Oktay Rıfat,şairliğinin yanısıra şiir tercümeleri yapmış,oyunlar yazmış,bir de roman kaleme almıştır.
Yazarın başlıca yapıtları şunlardır:
ŞİİR:Garip,
Yaşayıp Ölmek,
Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler,
Güzelleme,
Aşağı Yukarı,
Karga ile Tilki,
Perçemli Sokak,
Aşık Merdiveni,
İkilik,
Yeni Şiirler,
Bir Cigara İçimi.
OYUN:Bir Takım İnsanlar,
Kadınlar Arasında,
Oyun İçinde Oyun,
Atlar ve Filler,
Çil Horoz,
Zabit Fatma’nın Kuzusu,
Yağmur Sıkıntısı.
ROMAN:Bir Kadının Penceresinden.
Tags:
EDEBİYAT KONU ANLATIM
