BİTKİ ORGANLARI:
Bitkinin temel organları kök, gövde ve yapraklarıdır.
Kök:
1-Bitkiyi toprağa bağlayıp su ve minerallerin alınmasını sağlar.
2-Besin maddelerinin depolanmasını sağlar.Örnek:Havuç, turp.
3-Hormonların ve bazı kimyasal bileşiklerin sentezlenmesini sağlar.Örnek:Giberellin hormonları(çillenmeyi sağlar).Tütün bitkisinden nikotin sentezlenmesi.
4-Gövdeye desteklik sağlar.
5-Oksijen alınmasını sağlar.Örnek:Mangrova ağacında nefes kökleri bulunur.Toprak altından çıkıp yukarı doğru büyür ve oksijence zengin havayı yüzeylerindeki açıklıklar aracılığıyla alır.
*Kökler, yapı ve görevlerine göre ikiye ayrılır:
a-Saçak Kök:Ana ve yan kök aynı kalınlıktadır.Örnek:Pırasa.
b-Kazık Kök:Baskın bir ana kök ve bundan çıkan küçük yan kökler bulunur.Örnek:Fasulye.
*Kökten, uzunlamasına kesit alındığında kaliptra, hücre bölünme bölgesi ve olgunlaşma bölgesi yer alır:
a-Kaliptra:Kökün uç kısmını örten yüksük şeklinde bir kılıftır.Burası büyümekte olan kök ucunu korur.Bir sıvı salgılayarak kök ucunun toprakta ilerlemesini sağlar.
b-Hücre Bölünme Bölgesi:Uç meristem hücreleri yer alır.Kök ucuna doğru büyümeyi gerçekleştirir.
c-Uzama Bölgesi:Hücre bölünme bölgesi ile karışmıştır.Hücrelerin dikkati çekecek şekilde boyuna büyüdüğü kısımdır.
ç-Olgunlaşma Bölgesi:Kök emici tüyleri ve farklılaşmış hücreler bulunur.
Anatomik Yapısı:
Dıştan içe doğru örtü doku, korteks ve merkezi silindirden oluşur.
a-Örtü Doku:En dışta epidermis bulunur.Epidermis hücreleri, dışa doğru çıkıntı oluşturarak emici tüyleri meydana getirir.Kök epidermisinde stoma ve kutikula yoktur.
b-Korteks:Epidermis ve merkezi silindir arasında kalan kısımdır.Bu bölge, su ve besin depo eden parankima hücrelerinden oluşur.Korteksin en iç tabakası endodermistir ve tek sıra hücrelerden oluşur.Bu kısım, merkezi silindir ile dış kısım arasında su geçişini sağlar.
c-Merkezi Silindir:İletim dokusu floem ve ksilemden oluşur.Ksilem elemanları yıldız şeklinde yerleşmiştir.Floem, yıldızın kolları arasında yer alır.
Gövde:
Tomurcukları, yaprakları, çiçekleri ve meyveleri taşır.Yaprakla kök arasında su, mineral ve organik bileşiklerin taşınmasını sağlar.Bazı gövdelerde besin depo edilebilir.Örnek:Patates.
Otsu ve odunsu olmak üzere ikiye ayrılır.Otsu gövdeler tek yıllıklarda, odunsu gövdeler ise genellikle çok yıllık bitkilerde bulunur.
Anatomik Yapısı:
Tek çenekliler, otsu bitkilerdir.En dışta epidermis bulunur.Epidermisin altında sklerenkima lifleri ve bunların aralarında kloroplastlı parankima hücreleri yer alır.İletim demetleri düzensiz dağılır.Kambiyum yoktur.Enine büyüme görülmez.Örnek:Buğday, mısır.
Çift çenekli bitkiler, otsu ve odunsu yapıda bulunabilir.En dışta epidermis bulunur.Epidermis ile iletim demetleri arsında korteks bulunur.Kortekste parankima, sklerenkima ve kollenkima hücreleri bulunur.İletim demetleri düzenli dizilmiştir ve kambiyum dokusu bulunur.İletim demetlerinin meydana getirdiği halkanın ortasında öz bölgesi yer alır.Burası,depo parankiması ile doludur.Bazı türlerde ise hava ile dolu bir boşluk halindedir.
NOT:Tek çeneklilerde korteks, kambiyum ve öz bulunmaz.
Periderm Tabakası:Mantar+Mantar Kambiyumu
Gövde Kabuk:Floem+Periderm
Yaş Halkaları:Odun enine kesitte, birçok halka görülür.Her biri, bir yıl içerisinde oluşur.Bunlara, yaş halkaları denir.Büyüme, sonbahar ve ilkbaharda olur.Sonbahardaki büyüme halkaları daha koyu renklidir.
Gövde:
Yapraklarda gaz alışverişi ve terleme yapılır.Yaprak, yaprak sapı ve yaprak ayası olmak üzere iki kısımdan oluşur.Yaprak ayası, yassı, yeşil renkte ve damarlı bölgedir.Yaprak sapı, yaprak ayasını gövdeye bağlar ve iletim demetlerinin yaprağa bağlanmasını sağlar.
Yapraktaki damarlar, iletim dokusu, floem ve ksilem içerir.
NOT:Palizat parankimasında sünger parankimasına göre daha yoğun kloroplast bulunur.
Yaprak Çeşitleri:
1-Basit Yaprak:Yaprak tek bir ayadan oluşuyorsa, basit yaprak denir.
2-Bileşik Yaprak:Yaprak ayası, iki veya daha fazla yapakçık içeriyorsa bileşik yapraktır.Örnek:Akasya.
NOT:Çift çenekli basit yapraklarda ağsı damarlanma, tek çenekli basit yapraklarda paralel damarlanma görülür.(Tek çenekli örneği mısır.)
Anatomik Yapısı:
Yaprağın enine kesitinde alt ve üst yüzeyde epidermis tabakası, bunların arasında mezofil tabakası bulunur.Mezofil tabakasında iletim demetleri yer alır.
a-Mezofil Tabakası:Burada iki tip parankima hücreleri yer alır.Bunlar, palizat ve sünger parankimalarıdır.
-Palizat Parankiması:Silindir şeklinde üst epidermisin altında dizilmiş hücrelerdir.Kloroğlastları yoğundur.
-Sünger Parankiması:Palizat parankiması altında yer alır.Kloroplast oranı daha azdır.Hücreler arası boşluk çok fazladır.Şekilleri düzensizdir.
Damarlar:Ksilem ve floemi içerir.İletim demetleri demet kını adı verilen hücre topluluğu tarafından kuşatılmıştır.Damarlar, mezofilin her tarafına doğru dağılmıştır.Yaprakta 2 çeşit damarlanma görülür:Paralel damarlanma ve ağsı damarlanma.Paralel damarlanma mısır g,b, tek çeneklilerde görülür.Ağsı damarlanma ise fasulye yaprağı gibi çift çenekli bitkilerde görülür.
Kurak Bölge Bitkilerinde Yaprakların Özellikleri:
1-Kutikula kalındır.(Işığı etkiler ve fotosentezi yavaşlatır.)
2-Yaprak yüzeyi dardır.
3-Güneş ışığının fazlasını yansıtmak için tüyler gelişmiştir.
4-Stoma küçük, sayıları azdır ve yaprağın derinliğinde bulunurlar.
Tags:
BİYOLOJİ KARIŞIK
