Embriyonik ve Fetal Dönem
Embriyonik Dönem
- Embriyon, döllenmeyi takiben 8. haftanın sonuna kadar belirgin insan görünümü kazanır.
- Temel organ ve sistem gelişimi, ilk 8 haftada çok hızlıdır.
- Teratojenite etkisi daha fazla.
Embiyonik Kıvrımlar
- Bu dönemde à Endoderm daha ileri seviyede farklılaşır.
- Üç tabakalı disk à Silindirik şekle girmeye başlar.
- Kıvrımlar à Hem kraniyokaudal hem de mediyolateral yönlerde ve üç boyutlu düzlemde gerçekleşir.
- En önemli etken à Çeşitli embriyonik yapıların gelişim farkları.
- Uzunlamasına (Kraniyokaudal) Kıvrılma:
- Embriyonun baş ve kuyruk bölgeleri, ventral yönde hareket eder.
- Kaudalden kraniyale doğru sırasıyla:
- Nöral plak
- Bukkofaringeyal zar
- Kardiyojenik alan vardır.
- Septum Transversum:
Kardiyojenik alanla embriyonun kraniyal kenarı arasındadır.
- Kıvrılmanın Sonuçları:
- Bukkofaringeyal zar à Gelecekteki ağız bölgesine,
- Kardiyojenik alan à Gelecekteki göğüs bölgesine,
- Septum transversum à Kardiyojenik bölgenin kaudaliyle vitellüs kesesinin boynu arasına yerleşir.
- Katlanmaya Yol Açan Faktörler:
- Kraniyokaudal Yönde:
MSS’nin uzunlamasına hızlı büyümesi
MSS’nin uzunlamasına hızlı büyümesi
- Mediyolateral Yönde:
Somitlerin hızlı büyümesi
Kuyruk Kıvrımı
- Kaudal kıvrım, kraniyalden daha sonra olur (22. ve 23. günler).
- Nöral tüp ve somitler, vitellüs kesesinin kaudal ucu üzerinde hızla uzar à Kaudal kıvrılma başlar.
- Kıvrılma esnasında à Vitellüs kesesinin bir kısmı son bağırsağın yapısına katılmak üzere embiyonun içine katılır.
- Allantoyis ise à Kısmen embriyona katılır.
Mediyolateral Yönde Kıvrılma
- Sağ ve sol lateral vücut duvarları à Mediyan düzleme doğru ilerler.
- Embriyonik diskin kenarları, ventral olarak birleşir.
- Sonuçta, embriyon silindirik şekle girer.
- Vitellüs kesesi à Ventral ve lateral karın duvarları oluşurken, orta bağırsağı meydana getirmek üzere embriyona katılır.
- Orta bağırsak à haftanın sonuna kadar tüp halini alır à Vitellüs kesesinin boynunda, vitellüs kesesi sapını oluşturur.
- Lateral kıvrımlar ventralde birleşir à Umblikal kordon meydana gelir.
- Embriyonik kıvrımlar tamamlanırken:
- Amniyon boşluğu genişler.
- Amniyotik membran tüpü oluşur.
- Bu tüp à Vitellin kanalın ve bağlantı
sapının etrafındadır. à Buna, umblikal
kordon denir.
sapının etrafındadır. à Buna, umblikal
kordon denir.
- Umblikal kordon uzadıkça:
- Vitellin kanal darlaşır.
- Vitellüs kesesi cismi, umblikal kılıfın
içinde kalır.
içinde kalır.
- Vitellüs kesesi ve vitellin kanal, normalde doğuma kadar kaybolur.
- Amniyonun genişlemesi à Embriyonun serbestçe büyüyüp gelişebileceği bir ortam.
Endodermin İleri Derecede Farklılaşması
- Haftada à Endodermal bağırsak tüpü ortaya çıkar.
- Bağırsak tüpünün sınırları:
- Kraniyalde à Bukkofaringeyal Membran
- Kaudalde à Kloaka Membranı
- Ortada à Vitellin kanala açılır.
İlkel Bağırsağın Bölümleri
- Faringeyal
- Ön (Foregut) baş kıvrılması
- Orta (Midgut) enine kıvrılma
- Son (Hindgut) kuyruk kıvrılması
İlkel Bağırsaktan Meydana Gelen Yapılar
- Mide – Bağırsak ve solunum yolları epiteli
- Tonsil, tiroid, paratiroid, timus, karaciğer ve pankreasın parankimleri
- Mesane ve üretra epitelinin büyük kısmı
- Timpanik boşluk ve östaki borusu epiteli
- Hafta
- Embriyon düzdür.
- Nöral tüp oluşur.
- güne kadar à Üç çift faringeyal yay görülebilir.
- Ön nöropor kapanır.
- Ön beyinde belirgin büyüme gözlenir.
- Üst ekstremite tomurcukları.
- Lens plakları gözlenir.
- Sonlarına doğru à faringeyal yay çifti de gözlenir.
- Hafta sonundaki en belirgin yapılar:
- Somitler
- Yutak yayları
- Hafta
- Baş gelişimi daha hızlıdır.
- İkinci faringeyal yay à ve 4. yayların üzerinde gelişir à Servikal Sinüs denilen yapı meydana gelir.
- Kol ve bacak tomurcukları, belirgin olarak seçlebilir.
- Hafta
- Üst ekstremitede à Dirsek ve bilek bölgeleri seçilebilir.
- İlk iki faringeyal arkus arasındaki oluktan dış kulak yolu, buradaki kabartıdan dış kulak avrikulası meydana gelir.
- Retina pigmentleri görülmeye başlanır.
- Hafta
- İlkel bağırsakla vitellüs kesesi arasında vitellin kanal meydana gelir.
- Bağırsaklar à Umblikal kordonun proksimal kısmından embriyon dışı sölom boşluğuna geçer à Fizyolojik Umblikal Herniasyon.
- El plaklarında çentikler belirir.
- Hafta
- El parmakları, kısa ve perdelidir.
- Ayak plaklarında çentikler belirir.
- Kafa derisinde damar pleksusu gözlenir.
- Belirgin insan şekli görülür.
- Baş / Vücut Oranı = 1 / 2
- Boyun bölgesi meydana gelir.
- Göz kapakları daha belirgindir.
- Bağırsaklar umblikal kordondadır.
- Gözler genellikle açıktır.
- Dış kulak avrikulası, son şeklini almaya başlar.
- Dış genital ayrımı zordur.
Fetal Dönem
- haftadan doğuma kadar olan süreyi kapsar.
- Esas olarak, organ sistemlerinin olgun laşması ve büyümesi görülür.
- Baş gelişimi daha yavaştır.
- -6. aylarda à Vücut gelişimi çok hızlıdır.
- -9. aylarda à Ağırlık artışı ön plandadır.
- Fetal yaşın belirlenmesi à Baş-kalça (CRL) uzunluğu
- Bu dönemdeki en belirgin değişiklik à Baş gelişiminin vücuda göre daha yavaş olmasıdır.
9.-12. Haftalar
- Hafta:
- Yüz geniş
- Gözler birbirine uzak
- Göz kapakları birleşik
- Bacaklar kısa
- Karaciğer à Hematopoez merkezi
- Haftanın sonuna doğru:
- Üst ekstremitelerin uzaması tamamlanır.
- Birincil kemikleşme merkezleri ortaya
çıkar.
çıkar.
- Cinsiyet ayrımı yapılmaya başlanabilir.
- Kan yapımı (hematopoez) işlevi à
Karaciğerden dalağa geçer.
Karaciğerden dalağa geçer.
- İdrar oluşumu başlar.
- Umblikal herniasyon à Bağırsaklar, 11. haftaya kadar karın boşluğuna geri döner.
- – 16. Haftalar
- Başın orantısal büyüklüğü azalmıştır.
- Alt ekstremitelerde uzama meydana gelir.
- Ekstremite hareketleri à haftada başlar, 14. haftada koordine olur.
- Etkin iskelet kemikleşmesi görülür.
- Kafa derisinde saç belirir.
- Overler à haftaya kadar farklılaşır à Primordiyal folliküller içerir
- Dış kulaklar à Asıl konumlarına yakın yere gelir.
- – 20. Haftalar
- Büyüme yavaşlar.
- Alt ekstremitelerin uzaması tamamlanır.
- Fetal hareketler hissedilmeye başlanır.
- Deri à Kazeöz verniksle (peynirimsi maddeyle) kaplıdır.
- Kazeöz Verniks Nedir ?
- Fetus derisindeki yağ bezlerinin salgısın dan ve ölü epitel hücrelerinden meydana gelir.
- Fetusun ince derisinin dış etkilerden korunmasında görev alır.
- Lanugo görülür:
- Fetusu kaplayan ince tüylerdir.
- Kazeöz vernikse desteklik sağlar.
- Kaşlar ve saç à haftada görülür.
- Kahverengi yağ dokusu à haftada meydana gelir.
- Uterus à haftaya kadar oluşur.
- Testisler à haftaya kadar inmeye başlar.
- – 25. Haftalar
- Ağırlık artışı belirgindir.
- Deri: Buruşuk ve saydam. Kan damarları dolayısıyla kırmızı görünümlü.
- Hızlı göz hareketleri à 21 .haftada başlar.
- Akciğerler kanaliküler aşamadadır.
- haftada:
- Sürfaktan salgısı
- Tırnak oluşumu
- – 29. Haftalar
- Bu haftalar arasında doğan prematür bebeklerin yaşama ihtimali, sürfaktan salgısı dolayısıyla biraz daha fazladır.
- Akciğerin parankim ve damar yapısı gelişmiştir.
- MSS à Solunum hareketlerini ve vücut ısısını kontrol etmeye başlar.
- Lanugo ve saçlar belirgindir.
- Ayak başparmağı belirgindir.
- Derialtı yağ dokusu gelişir à Kırışıklıklar gider.
- Dalak à haftaya kadar hematopoeze devam eder. Daha sonra, kan yapım işlevini Kemik İliği üstlenir.
- – 34. Haftalar
- Deri pembe görünümlü ve düzgündür.
- Üst ve alt ekstremiteler tombuldur.
- – 38. Haftalar
- Fetus bu dönemde şişmandır.
- haftaya kadar à Baş ve karın çevresi eşittir. à Daha sonra, karın çevresi daha geniş hale gelmeye başlar.
- Testisler:
- 28.-32. haftalar arasında skrotuma
inmeye başlar.
inmeye başlar.
- Miyadındaki bebeklerde, genellikle
skrotumdadır.
skrotumdadır.
- Prematürlük durumunda à İnmemiş testis
görülebilir.
görülebilir.
- Sürfaktan à Doğumdan önceki son iki haftada artış gösterir.
Tags:
BİYOLOJİ KARIŞIK