Meyve Oluşumu -11.Sınıf Biyoloji 1.Ünite-

Döllenmeden sonra tohum taslağı tohuma dönüşürken yumurtalık da meyve oluşturacak biçimde gelişir. Meyvenin görevi uyku hâlindeki tohumları korumak ve onların yayılmalarına yardım etmektir. Bitkilerde tozlaşma yumurtalığın meyveye dönüşmesini sağlayan hormanal değişiklikleri başlatır. Yumurtalığın gelişmesiyle çiçeğin diğer kısımları solar ve dökülür.Meyvede çekirdeklerin bulunduğu orta kısım yumurtalıktır.

Meyveler basit ve bileşik meyveler olmak üzere iki gruba ayrılır. Bir çiçeğe ait tek bir yumurtalığın gelişmesiyle oluşan meyveye basit meyve denir. Kayısı, üzüm, erik, şeftali, kiraz, soya fasulyesi vb. basit meyvedir.

Bir ya da birden fazla çiçeğe ait yumurtalıkların bir bütün olarak gelişmesiyle meydana gelen meyvelere bileşik meyve denir. Ahududu, çilek, dut, böğürtlen, ananas vb. bileşik meyveye örnektir.

Birçok çiçekli bitki türü tohumlarını yaymak için hayvanlara bağımlıdır. Tohumların ana bitkiden daha uzak mesafelere yayılması hayvanlar sayesinde gerçekleşir ve bu bitkiler için yararlıdır. Bunun sonucunda ana bitki ile yavru bitkiler arasındaki kaynak (su, besin, ışık) rekabeti azalır. Ayrıca tohumların yayılması bitkinin bir yılda ürettiği tüm tohumların aynı yerde birikerek tohumla beslenen hayvanlar tarafından kolayca bulunması ve tüketilmesi olasılığını azaltır ve bitkilerin yeni alanlara yayılmaları sağlanır.

Tohumun Taşınmasını Sağlayan Mekanizmalar
Meyvelerdeki tohum sayısı bir tane olabileceği gibi yüzlerce de olabilir. Meyveler, tohumların olabildiğince uzak alanlara yayılmasını sağlayarak üremeye katkıda bulunur. Çoğu bitkide meyvenin yapısına, biçimine hatta rengine bağlı olarak tohumlar metrelerce hatta kilometrelerce uzaklıklara sürüklenir.

Meyve ve tohumlar yapılarına uygun olarak taşınır. Bazı meyveler kuşların tüylerine, hayvanların kürklerine ve giysilere tutunarak farklı yerlere taşınır. Bu meyveler; çengelli, dikenli, tüylü veya yapışkan yüzeyli yapıdadır.

Üzüm, incir ve kiraz gibi etli meyveler birçok hayvan için besin kaynağıdır. Bu meyvelerin tohumları hayvanların bağırsaklarında sindirilemediği için dışkıyla atılır ve çok uzaklara taşınmış olur. Böylece tohumların çimlenme şansı artar. Kemirgen ve karıncalarla yer altına taşınan meyve ve tohumların bir bölümü koşullar uygun olduğunda çimlenebilir. Hayvanların gün içinde veya göç mevsimindeki hareketleri tohumların
uzak bölgelere taşınmasını sağlar.

Bazı meyve tipleri kanatlı meyvelerin ya da paraşüte benzeyen tüy demetlerinin yardımıyla gerçek anlamda uçarak bitkiden uzaklaşır. Örneğin karahindiba, ipekotu ve akçaağaç meyvelerinin zarsı ya da kâğıtsı kanatları meyvelerin rüzgârda dönerek uçmasını sağlar

Hindistan cevizi gibi bazı meyve türleri de suyla taşınarak yayılır. Fasulye, bezelye gibi bazı bitkilerin tohumları meyve kabuğunun kuruyup dökülmesi sonucu çevreye yayılır.

İnsanlar yüzyıllardır gıda, giyecek, ilaç, kozmetik ya da süs amacıyla bitkileri dünyanın bir yerinden başka bir yerine taşımaktadır. Böylece bitkiler, dünyanın başka bir yerine götürülerek yetiştirilmekte ve burada yayılma şansı bulabilmektedir.