Çimlenme genetik ve çevresel faktörlerin yardımıyla gerçekleşir. Bitki tohumlarının çimlenmesi için genelde şu üç çevre koşulunun uygun olması gerekir: su, sıcaklık ve oksijen. Bunların dışında ışığın da bazı bitki tohumlarının çimlenmesindeNönemli etkisi vardır.Su (nem): Çimlenmede gerekli olan metabolik aktivitelerin başlaması için önce tohumun su alması gerekir. Tohuma alınan su, enzimleri aktifleştirir. Suyun alınmasıyla hücreler genişler ve büyümeye başlar. Suyun yeterli olduğu durumlarda tohumun çimlenme gücü ve hızı yüksektir. Suyun yetersiz olduğu kurak topraklarda çözülebilir tuzların gereğinden fazla olması nedeniyle tohumda çimlenme görülmeyebilir. Yanlış sulama ve aşırı
gübreleme ortamda gereğinden fazla tuz birikmesine neden olabilir. Tuzlu topraklarda tohum ekildikten sonra yağmur ya da sulama ile tohumun çevresindeki tuz uzaklaşırsa çimlenme gerçekleşir. Suyun çok fazla olduğu ortamda ise tohum yeterli oksijen alamadığından çimlenme durur.
Sıcaklık: Çimlenme için ihtiyaç duyulan çevre koşullarından biri de sıcaklıktır. Sıcaklık su emilimini, enzim etkinliğini ve difüzyonu dolayısıyla çimlenmeyi etkiler. Diğer koşullar uygun olsa bile sıcaklığın çok düşük ya da yüksek olması durumunda çimlenme gerçekleşmeyebilir.
Tohumların çimlenmesi için gerekli olan sıcaklık bitki türlerine göre değişir. Bazı bitki türlerinin tohumları genellikle belirli bir sıcaklık aralığının altında veya üstünde çimlenemez. Çoğu bitki için optimum sıcaklık yaklaşık 25-30oC arasındadır. Minimum sıcaklık ise yaklaşık 5oC'tur. Sıcak bölgelere uyum sağlamış bitki
tohumları, ılıman bölge tohumlarına göre çimlenme için daha yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duyar.
Oksijen: Çimlenme için gerekli etkenlerden biri de oksijendir. Çimlenmede tohum kabuğu çatlayınca embriyoda metabolizma hızı arttığı için çok miktarda oksijene ihtiyaç duyulur. Ancak bazı bitki tohumları oksijen bulunmayan ya da çok az oksijen bulunan ortamlarda çimlenebilir. Örneğin çeltik tohumları oksijensiz
ortamda çimlenebilir ama gelişemez. Gelişebilmek için yine oksijene ihtiyaç duyar.
Birçok bitki tohumu çimlenmeden önce bir dinlenme süresi geçirir. Bu sürede tohumda metabolizma çok yavaşlamış hatta durmuştur. Tohumdaki bu süreç dormansi olarak adlandırılır. Dormansi durumundaki tohum bütün şartlar uygun olsa bile çimlenmez. Dormansinin süresi bitki türlerine göre bazen tür içinde bile farklılık gösterir. Türün hayatta kalabilmesi için bu özellik çok önemlidir.
Birçok türün doğal olarak yetiştiği alanlarda soğuk kış şartları hâkimdir. Düşük sıcaklık tohumdaki dormansinin korunmasını sağlar. Bu yolla uygun olmayan kış koşulları geçtikten sonra tohumun çimlenmesi gerçekleşir. Böylece tohumlar ilkbaharda çimlenir ve tüm büyüme mevsimi boyunca gelişimini tamamlar.
Bazı durumlarda kabuk, çok kalın olduğu için su ve oksijenin embriyoya ulaşmasına izin vermez. Bazen de tohum kabuğu çok güçlü olduğu için embriyo dışarı çıkamaz. Bu durumda çimlenmenin gerçekleşebilmesi için kabuğun çatlatılması gerekir. Embriyo olgunlaşmamışsa veya kimyasal engelleyiciler varsa hem embriyo olgunlaşana kadar hem de
Tags:
11.SINIF KONU ANLATIM
